(download de uitgebreide versie van het ‘aangepast REISadvies’)
Hoe is de zorg voor thuiswonende ouderen in de toekomst op peil
te houden? In dit advies geven wij antwoord op die vraag. Niet met
panklare oplossingen en kiezelharde garanties; als die te geven
zouden zijn, had de vraag niet aan ons gesteld hoeven te worden.
Wel met perspectieven en oplossingsrichtingen, aansluitend bij
initiatieven en bewegingen die nu al zichtbaar zijn.
Dit definitieve advies wijkt op verschillende punten af van de eerste versie die wij
in januari 2020 publiceerden en wel om twee redenen. Allereerst zijn suggesties
en commentaren uit het veld verwerkt: suggesties en commentaren die vanuit een
gevoelde urgentie vooral aandrongen op aanscherping van onze aanbevelingen.
Daarnaast hebben wij onze adviezen getoetst aan ervaringen in en met
de (ouderen)zorg gedurende de huidige coronacrisis.
Oud en zelfstandig in 2030
Aangepast REISadvies
Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen
Samenvatting van het advies ‘Oud en zelfstandig in 2030. Aangepast REISadvies’
De REIS
De regie van ouderen zelf over hun ‘derde levensfase’ staat voor ons
onverminderd centraal. We pleiten voor vergroting van het vermogen van
ouderen om voor zichzelf en voor elkaar te zorgen en voor vanzelfsprekende
inzet van digitale middelen. Tijdens de coronacrisis hebben we geleerd dat
veel ouderen zichzelf prima kunnen redden, maar dat er ook een aanzienlijke
groep ouderen is voor wie dat niet vanzelfsprekend is, al helemaal niet als
er partijen wegvallen uit het vaak fragiele netwerk van zorg, welzijn en ondersteuning. Eens te meer is duidelijk geworden hoeveel steun ontleend kan
worden aan sociale inbedding en aan nieuwe technologieën. Ook om die
reden onderstrepen wij wederom dat zelfstandigheid tot op hoge leeftijd
niet altijd hoeft te betekenen dat iedereen ‘langer thuis’ blijft. Herwaardering
van collectieve en semi-collectieve (of semi-zelfstandige) woonvormen voor
ouderen is volgens ons geboden. Nieuwe (digitale) technieken kunnen daarbij
zeer behulpzaam zijn. Tot slot pleiten we voor vereenvoudiging van het
zorgstelsel en voor samenwerking waar mogelijk, omdat we ervan overtuigd
zijn dat dit zowel tegemoet komt aan de behoefte aan regie bij ouderen,
als aan de behoefte aan overzicht en duidelijkheid bij familie, mantelzorgers,
vrijwilligers en professionals.
Al onze aanbevelingen toetsen we
aan de vier principes van de REIS
Regie
Vergroot de aanbeveling de mogelijkheden voor ouderen
om zelf regie te voeren?
Eenvoud
Vereenvoudigt de aanbeveling de ondersteuning en zorg voor
ouderen, zowel voor de ouderen zelf als voor de professionals?
Integrale benadering
Verwijdert de aanbeveling schotten en bevordert ze een
integrale kijk op de behoefte aan ondersteuning en zorg?
Samenwerking
Bevordert de aanbeveling de samenwerking tussen
de verschillende bij de zorg voor thuiswonende ouderen
betrokken partijen en professionals?
Samenvatting van het advies ‘Oud en zelfstandig in 2030. Aangepast REISadvies’
Veel van onze aanbevelingen zijn uiteindelijk
terug te voeren tot vier centrale adviezen
Ga (ver)bouwen!
De fysieke woon- en leefomgeving is voor ouderen cruciaal om zelfstandig te kunnen
(blijven) wonen en zo min mogelijk afhankelijk te worden van zorg. Nieuwe woonvormen, tussen het aloude eigen huis en verpleeghuis in, kunnen een oplossing bieden.
Te midden van alle problemen op de woningmarkt wordt er ook voor ouderen
veel te weinig gebouwd en verbouwd. Met als gevolg niet alleen een suboptimaal
woningaanbod voor ouderen, maar ook een belemmering van de doorstroming
op de woningmarkt.
Ga digitaal!
Die aanbeveling is niet alleen gericht aan aanbieders van professionele zorg en ondersteuning, voor wie ‘digitaal het nieuwe normaal’ moet worden. Ook ouderen zelf
zullen veel meer gebruik moeten maken van digitale technologieën, om hun dagelijks
leven makkelijker en aangenamer te maken. Grootschalig gebruik kan leiden tot meer
eigen regie, een hogere kwaliteit van leven en een doelmatiger inzet van schaarse
zorgverleners. Het is een van de weinige oplossingsrichtingen die kan leiden tot een
grotere intensiteit en hogere kwaliteit van zorg zónder inzet van meer arbeidskrachten
en zonder de daaruit voortvloeiende verergering van het probleem van de betaalbaarheid en organiseerbaarheid van de zorg.
Werk samen!
Maar ook als het lukt om voor genoeg geschikte woningen te zorgen en het normaal
wordt om digitaal te leven en te zorgen, zullen er veel ouderen zijn die persoonlijke
professionele zorg en ondersteuning nodig hebben. Daarop richt zich ons derde
belangrijke advies: werk samen! We zullen de komende decennia in de zorg voor
ouderen moeten woekeren met schaarse middelen, zowel wat betreft de financiën
als minstens zozeer de mensen. Gegeven die krapte is lokale en regionale samenwerking, teneinde schaarse middelen doelmatig te kunnen inzetten, belangrijker
dan keuzevrijheid en concurrentie.
Leer van de coronacrisis!
De coronacrisis is nog niet voorbij, maar nu al is zichtbaar dat zij ons behalve verlies en
verdriet, ook goeds heeft gebracht. Het gebruik van digitale technologieën in zorg en
ondersteuning heeft een enorme impuls gekregen. Partijen die moeite hadden elkaar te
vinden, hebben eendrachtig samengewerkt. Data konden wél worden uitgewisseld,
regierollen werden wél geaccepteerd. Het bleek allemaal mogelijk en was allemaal
nodig. Laat die energie en dat potentieel nu niet verdwijnen als de crisis straks
verminderd of verdwenen is, maar behoud het goede en koester het momentum.
www.rijksoverheid.nl/tzto